bibuła milanowska

    Jeden procent – tylko tyle obszarów lądowych na Ziemi to ostoje dzikiej natury, czyli tereny nietknięte przez człowieka, na których nie prowadzi się gospodarki rolnej, z orbity nie widać na nich świateł i są trudno dostępne [1]. Chociaż 14,5% powierzchni lądów znajduje się pod ochroną, to wciąż poddawane są dużej presji ze strony ludzi. Parki narodowe i rezerwaty stanowią atrakcje turystyczne i są aktywnie zarządzane, co szczególnie dobrze widać na przykładzie Puszczy Białowieskiej – ostatniej pozostałości po pierwotnym lesie w Europie, której wciąż trzeba niestrudzenie bronić przed kolejnymi planami wyrębów.

    Aktywnie i z determinacją od wieków, a zwłaszcza w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat, niszczymy dzikie siedliska i żyjące w nich zwierzęta, doprowadzając do wymierania gatunków w rekordowym tempie, jak mówi raport ONZ o bioróżnorodności i funkcji ekosystemu [2]. Nie trzeba daleko szukać, niegdyś tereny Milanówka porastała Puszcza Jaktorowska, która była domem wymarłych już turów.

    Mamy jednak szczęście, bo w naszym mieście nadal rośnie względnie dużo starych drzew. To właśnie głównie dzięki nim możemy, bardziej niż w wielu innych miejscach Polski, doświadczać bliskości dzikiej natury. Bo im starsze drzewo, tym bardziej tętni życiem, będąc siedliskiem dla grzybów, porostów i innych roślin, owadów, bakterii, ssaków i ptaków. Co więcej, nawet martwe drzewo pulsuje życiem, o czym można się przekonać, np. podziwiając pozostawiony pień u zbiegu ulic Chrzanowskiej i Grodeckiego. Nie musimy tak jak w niektórych miejscach w Wielkiej Brytanii dokonywać weteranizacji, czyli zabiegów postarzania drzew, żeby mogły w nich zamieszkać ptaki. Tam właśnie pewnego dnia okazało się, że lasy zamilkły. Stało się tak na skutek wycinki starodrzewia, bo drewno młodych drzew jest za twarde, żeby ptaki mogły robić w nim dziuple.

    Niestety wciąż zdajemy się w pełni nie doceniać skarbu, w którego sąsiedztwie mieszkamy. Kolejna edycja Gminnego Programu Ochrony Środowiska dla miasta Milanówka na lata 2020-2023 z perspektywą do 2027 roku [3] wskazuje na zagrożenia dla różnorodności biologicznej Milanówka, jakimi są m.in. pogarszanie się stanu starych drzew oraz stała presja urbanizacyjna, również na obrzeża miasta, i przekształcanie terenów cennych przyrodniczo. Dokąd mają pójść sarny i dziki zamieszkujące wraz z wieloma innymi przedstawicielami gatunków, o których nawet nie mamy pojęcia, te brzeziny i zarośla przy polach otaczających Milanówek, czy lasek olchowy na tyłach Gospodarskiej, gdy do końca wytniemy, „uporządkujemy” i zabetonujemy te tereny?

    Jak pokazuje przykład Wielkiej Brytanii, nie ma co się łudzić, że zrekompensujemy nisze ekologiczne powstałe po usunięciu dorosłych drzew nasadzeniami młodych drzewek. Oczywiście, że warto tworzyć nowe zadrzewienia, ale drzewa to więcej niż produkcja tlenu. Jak powiedziała podczas wykładu „Stare drzewa cenniejsze niż złoto” [4] dr inż. Marzena Suchocka z SGGW, nawet kilkaset młodych buków nie zrównoważy wycinki dwustuletniego przedstawiciela tego gatunku. Ta strata zostanie odrobiona dopiero za dwieście lat.

    W naszym projekcie „Drzewa cenniejsze niż złoto” chcemy uhonorować przyrodę, zwłaszcza jej starych przedstawicieli, i wejść na ścieżkę troski o otaczający nas ekosystem, którego przecież jesteśmy częścią. W konkluzjach wspomnianego raportu ONZ napisano m.in., że aby skutecznie odwrócić pęd ku anihilacji środowiska naturalnego, należy zmienić wzorce konsumpcji i postawić na edukację. Wierzymy, że należy to czynić w każdym możliwym zakresie i warto zacząć od najbliższego otoczenia. Zapraszamy mieszkanki i mieszkańców Milanówka do wydarzeń z udziałem naukowców, społeczników i artystów, z którymi chcemy wspólnie odkrywać przyrodniczą i kulturową wartość drzew i środowiska naturalnego. Można zacząć roztaczać troskę o bioróżnorodność od naszych ogrodów, dlatego już 22 maja od godz. 10.00 w Parku Zielony Dołek będziemy razem z Łukaszem Nowackim z fundacji TRANSFORMACJA budzić do życia Społeczny Ogród Miejski w duchu permakultury – metody ogrodnictwa, w której współpraca ze światem natury jest podstawą.

    Więcej informacji na temat naszego projektu znajduje się na stronie www musszelka.pl i profilu FB Drzewa cenniejsze niż złoto. Owocem tej inicjatywy będzie Karta Mieszkańca Miasta-Ogrodu, która zawierać będzie zalecenia dotyczące właściwej troski o milanowską faunę, florę, glebę, powietrze i wodę. Wspólnie utworzą ją milanowianki, milanowianie, urzędnicy i radni. To my nadamy jej kształt – warto mierzyć daleko i pamiętać, że, jak twierdzi część społeczności naukowej, nasza przyszłość zależy od tego, czy pół kuli ziemskiej stanie się rezerwatem [5].

Joanna Miś-Skrzypczak